Αν και ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επιθυμεί χαμηλότερα επιτόκια, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να ξεπεραστούν μεγαλύτερα εμπόδια από τον Πρόεδρο της Fed, Τζέρομ Πάουελ.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg, υπάρχουν διαρθρωτικές δυνάμεις που επηρεάζουν το κόστος δανεισμού και, αυτή τη στιγμή, δείχνουν ανοδική τάση. Οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις συσσωρεύουν χρέη για να πληρώσουν τις φορολογικές περικοπές, τις στρατιωτικές δαπάνες και τις επενδύσεις σε τεχνητή νοημοσύνη, κάτι που σημαίνει μεγαλύτερη ζήτηση για πιστώσεις. Καθώς οι Baby Boomers συνταξιοδοτούνται και η Κίνα αποσυνδέεται από τις ΗΠΑ, το απόθεμα αποταμιεύσεων για τη χρηματοδότηση αυτών των δανείων εξαντλείται. Οι επιθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ κατά της ανεξαρτησίας της Fed. Ιδιαίτερα για το ζήτημα των επιτοκίων, κινδυνεύουν να συρρικνώσουν περαιτέρω το απόθεμα. Οι επενδυτές δεν θέλουν να δουν την αξία των με κόπο κερδισμένων χρημάτων τους να διογκώνεται από μια κεντρική τράπεζα υπό πολιτικό έλεγχο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Συνδυάζοντας όλα αυτά, καταλήγουμε σε έναν κόσμο όπου το 4,5% μπορεί να είναι το νέο κανονικό για τα δεκαετή ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου – το κρίσιμο επιτόκιο για τις υποθήκες και τα εταιρικά ομόλογα, και αυτό που η ομάδα του Τραμπ λέει ότι θέλει να μειώσει. Στην πραγματικότητα, η ανάλυση του Bloomberg Economics δείχνει ότι είναι πιο πιθανό να κινηθεί πάνω από αυτό το ποσοστό παρά κάτω από αυτό. Για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αυτό σημαίνει μια οδυνηρή μετάβαση.
Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, η πτώση του κόστους δανεισμού άλλαξε ολόκληρο το τοπίο. Η Ουάσιγκτον μπορούσε να συσσωρεύει όλο και μεγαλύτερο χρέος χωρίς να σπάσει τα βιβλία. Τα φθηνά κεφάλαια τροφοδότησαν τις αγορές ακινήτων και μετοχών των ΗΠΑ. Όλα αυτά έχουν πλέον αντιστραφεί, καθώς οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ένα μέλλον όπου οι πληρωμές τόκων κοστίζουν περισσότερο από τις αμυντικές δαπάνες και τα επιτόκια στεγαστικών δανείων 7% επηρεάζουν τις τιμές των κατοικιών.
Όλα αυτά διορθώνουν τον ισχυρισμό του Τραμπ ότι ένας νέος επικεφαλής της Fed μπορεί να τα «φτιάξει» όλα. Είναι αλήθεια ότι ο Πάουελ ελέγχει το κόστος των βραχυπρόθεσμων δανείων και τους επόμενους μήνες είναι πιθανό να το μειώσει. Τα σημάδια αδυναμίας στην αγορά εργασίας και η πρόωρη αποχώρηση της διοικητή της Fed Αντριάνα Κούγκλερ – που σημαίνει μια ευκαιρία για τον Τραμπ να διορίσει έναν υποστηρικτή των χαμηλών επιτοκίων για να την αντικαταστήσει – αυξάνουν τις πιθανότητες για μείωση των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ωστόσο, αν εξετάσουμε τις διακυμάνσεις του κύκλου, διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μια βαθύτερη λογική. Η τιμή του χρήματος -όπως και κάθε άλλη τιμή- καθορίζεται από την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Η αύξηση της προσφοράς αποταμιεύσεων σημαίνει πτώση των επιτοκίων. Η αύξηση της επενδυτικής ζήτησης σημαίνει άνοδό τους.
Στα εγχειρίδια οικονομικών, η τιμή του χρήματος που εξισορροπεί την προσφορά αποταμιεύσεων και τη ζήτηση επενδύσεων, διατηρώντας παράλληλα υψηλή την απασχόληση και χαμηλό τον πληθωρισμό, έχει ένα όνομα: το φυσικό επιτόκιο. Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2010, το επιτόκιο αυτό μειωνόταν. Τώρα, αυξάνεται.
Τι οδήγησε στη μείωση; Πολλά πράγματα. Από την πλευρά των αποταμιεύσεων, η γενιά του Baby Boom -που γεννήθηκε τα χρόνια αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- δούλευε σκληρά και αποταμίευε χρήματα για τη συνταξιοδότηση. Η Κίνα είχε τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα και για να αποτρέψει την ανατίμηση του νομίσματός της ανακύκλωνε τα έσοδα από τις εξαγωγές σε ομόλογα του Δημοσίου. Η Σαουδική Αραβία και οι άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες βρισκόταν σε παρόμοια θέση με τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου να επενδύονται σε ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου
Η ανεξαρτησία της Fed, με προέδρους από τον Ρόναλντ Ρέιγκαν έως τον Μπαράκ Ομπάμα να μην εμπλέκονται στις αποφάσεις για τα επιτόκια, παρείχε τη διαβεβαίωση ότι η αξία των αποταμιεύσεων δεν θα υποτιμηθεί, ενισχύοντας την ελκυστικότητα των ομολόγων του Δημοσίου ως ασφαλούς καταφυγίου.
Από την πλευρά των επενδύσεων, τα χρυσά χρόνια της ταχείας αύξησης της παραγωγικότητας που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισαν να ξεθωριάζουν στη μνήμη. Καθώς η ανάπτυξη των ΗΠΑ μειώθηκε από ένα μέσο όρο άνω του 4% τη δεκαετία του 1960 σε κάτω του 2% τη δεκαετία του 2000, οι ευκαιρίες για κερδοφόρες επενδύσεις μειώθηκαν αντίστοιχα. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σήμανε ένα μέρισμα ειρήνης, με τη μείωση των αμυντικών δαπανών να συμβάλλει στον έλεγχο του δημόσιου χρέους. Το 2001, το χρέος των ΗΠΑ ήταν λίγο πάνω από το 30% του ΑΕΠ και ο προϋπολογισμός του κράτους παρουσίαζε πλεόνασμα.
Η πτώση της τιμής της τεχνολογίας των πληροφοριών συνέβαλε σε αυτό. Ο νόμος του Moore -σύμφωνα με τον οποίο ο αριθμός των τρανζίστορ σε ένα μικροτσίπ διπλασιάζεται κάθε δύο χρόνια- ίσχυε με ακρίβεια. Οι επιχειρήσεις μπορούσαν να αποκτήσουν όλο και μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ με όλο και λιγότερα επενδυτικά κεφάλαια.
Συνδυάζοντας όλα αυτά τα στοιχεία, η άφθονη προσφορά αποταμιεύσεων και η περιορισμένη ζήτηση για επενδύσεις οδήγησαν σε πτώση του φυσικού επιτοκίου των μακροπρόθεσμων δανείων. Οι υπολογισμοί της Bloomberg Economics δείχνουν πτώση από το υψηλό επίπεδο του 5% περίπου, προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, στο χαμηλό επίπεδο του 1,7% περίπου το 2012.
Τώρα, αυτές οι τάσεις αντιστρέφονται. Η γενιά του Baby Boom συνταξιοδοτείται ξοδεύοντας τις συντάξεις της, αντί να προσθέτει αποταμιεύσεις στο ταμείο. Η Κίνα άφησε το νόμισμά της να κυμαίνεται, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται πλέον να αγοράζει δολάρια για να αποτρέψει την ανατίμησή του. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2014, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας αυξήθηκαν από σχεδόν μηδέν σε σχεδόν 4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από τότε, έχουν μειωθεί σε 3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η Σαουδική Αραβία και οι άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες ακολούθησαν μια παρόμοια πορεία μετατοπίζοντας την προσοχή τους από τις αγορές ομολόγων του Δημοσίου σε υψηλότερες δαπάνες για έργα πιο κοντά στην πατρίδα τους και σε επενδύσεις στις επιχειρήσεις του μέλλοντος. Οι επενδύσεις στο Neom, τη φουτουριστική πόλη του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στην έρημο ενδέχεται να φτάσουν τα τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η γεωπολιτική επίσης παίζει ρόλο. Το 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πάγωσαν περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία του Κρεμλίνου. Ο στόχος, να διακοπεί η χρηματοδότηση της πολεμικής μηχανής του Πούτιν. Η παράπλευρη ζημιά, η μετατροπή του χρέους του Υπουργείου Οικονομικών σε εργαλείο οικονομικής πολιτικής, μειώνοντας έτσι την αξία του ως αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο. Άλλες χώρες δεν θέλουν να τοποθετήσουν τις αποταμιεύσεις τους στις ΗΠΑ, αν οι ΗΠΑ μπορούν να τις κατάσχουν.
Ένας πιο επικίνδυνος κόσμος έθεσε τέλος στα οφέλη της ειρήνης, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς τους στο 3,5% του ΑΕΠ, από τον προηγούμενο στόχο του 2%. Η Bloomberg Economics υπολογίζει ότι το δανεισμό για την κάλυψη αυτής της αύξησης θα προσθέσει περίπου 2,3 τρισ. δολάρια στο χρέος της Ευρώπης κατά την επόμενη δεκαετία.
Με τους επενδυτές να αντιμετωπίζουν το γερμανικό και το γαλλικό χρέος ως στενά υποκατάστατα του αμερικανικού, η αύξηση του δανεισμού στο Βερολίνο και το Παρίσι σημαίνει υψηλότερα επιτόκια για την Ουάσιγκτον. Το αμερικανικό χρέος που πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ αυξάνει την πίεση.
Η συνταξιοδότηση των baby boomers, το τέλος της υπερβάλλουσας αποταμίευσης από την Κίνα και τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, καθώς και η αύξηση του δανεισμού από τις κυβερνήσεις έχουν αλλάξει την κατεύθυνση του φυσικού επιτοκίου από πτωτική σε ανοδική. Οι υπολογισμοί της Bloomberg Economics υποδηλώνουν ότι έχει ήδη ανέλθει από το χαμηλό επίπεδο του 1,7% το 2012 σε περίπου 2,5% το 2024. Με βάση τις πιθανές εξελίξεις σε δημογραφικά, χρέος και άλλους παράγοντες, θα ανέλθει στο 2,8% έως το 2030 — διατηρώντας το επιτόκιο των δεκαετών ομολόγων του Δημοσίου μεταξύ 4,5% και 5%.
Αυτό μπορεί να φαίνεται ως μια μικρή αύξηση. Για μια μεταβολή στο βασικό επιτόκιο που καθορίζει την τιμή του χρήματος σε ολόκληρο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, είναι τεράστια. Και οι κίνδυνοι τείνουν προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω.
Η κλιματική αλλαγή φαίνεται πάντα να είναι η πρόκληση του αύριο, ποτέ του σήμερα. Εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν σοβαρά το ζήτημα της αποκαρβονικοποίησης, το Bloomberg εκτιμά το κόστος της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια σε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται μια ριζική αλλαγή στην ανάπτυξη, για να επιτευχθεί αυτό θα απαιτηθούν τεράστιες επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων, στο ηλεκτρικό δίκτυο και στην αναδιάρθρωση του τρόπου λειτουργίας των εργοστασίων και των γραφείων. Οι υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες θα δυσκολέψουν τις κυβερνήσεις να βάλουν τάξη στα δημοσιονομικά τους.
Οι επιθέσεις του Τραμπ κατά της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας έχουν επίσης το τίμημά τους. Ο 47ος πρόεδρος έχει εκφράσει ανοιχτά την απαίτησή του για χαμηλότερα επιτόκια και τις απειλές του να απολύσει τον Πάουελ. Την περασμένη εβδομάδα, τον χαρακτήρισε «ΠΟΛΥ ΘΥΜΩΜΕΝΟ, ΠΟΛΥ ΗΛΙΘΙΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟ».
Εάν ο Τραμπ διορίσει έναν υποστηρικτή των χαμηλών επιτοκίων ως τον επόμενο πρόεδρο της Fed, θα επιτύχει χαμηλότερα βραχυπρόθεσμα επιτόκια. Ωστόσο, υπονομεύοντας την αξιοπιστία της Fed ως φορέα καταπολέμησης του πληθωρισμού, θα διακινδυνεύσει να αυξήσει το μακροπρόθεσμο κόστος δανεισμού, καθώς οι παγκόσμιες αποταμιεύσεις θα απομακρυνθούν από τις αγορές των ΗΠΑ.
Πηγή: newsit.gr | Συντάκτης: Μαρία Κυριάκου
