Στην Ημερίδα «Tο δημογραφικό και η Ελλάδα του 2040: Οικογένεια, οικονομία, σύγχρονος τρόπος ζωής» που διοργάνωσε ο «Ελεύθερος Τύπος», μίλησε σήμερα (26.11.2025) ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης.
Στην ομιλία του ο Κυριάκος Πιερρακάκης μίλησε για το δημογραφικό που αποτελεί υπαρξιακή πρόκληση για την Ελλάδα και συνολικά για την Ευρώπη, με μείωση πληθυσμού, γήρανση, και επιπτώσεις σε οικονομία, παιδεία, υγεία, ασφαλιστικό και παρουσιάζει μια στρατηγική δημογραφικής πολιτικής που περιλαμβάνει φορολογικές ελαφρύνσεις (μηδενισμός φόρου για πολύτεκνους, μείωση φόρου σε νέους, κατάργηση ΕΝΦΙΑ σε μικρούς οικισμούς), στήριξη οικογενειών, στέγη («Σπίτι μου»), βρεφονηπιακοί σταθμοί, «Νταντάδες της Γειτονιάς», καθώς και τις παροχές στους συνταξιούχους).
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Συνολικά, περιγράφει ότι υπάρχει πρόοδος αλλά απαιτείται συνεχής προσπάθεια για σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αναλυτικά η ομιλία του ΥΠΟΙΚ:
«Κυρίες και κύριοι, καλή σας ημέρα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Με δεδομένο τα όσα ανέφερε πριν και ο πρωθυπουργός, παίρνω τη σκυτάλη για να υπογραμμίσω κάποια από εκείνα τα οποία τόνισε, αλλά και επιδιώκοντας να τα τοποθετήσετε σε ένα ευρύτερα ιστορικό πλαίσιο τόσο για τη χώρα μας όσο και για την Ευρώπη.
Ξεκινώντας από την προφανή καταγραφή, την προφανή αποτύπωση ότι το δημογραφικό συνιστά μια υπαρξιακή πρόκληση για τη χώρα μας. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν προβλήματα, ζητήματα, προκλήσεις τις οποίες δυσκολευόμαστε να τις αντιληφθούμε στο χώρο και στο χρόνο κατά τον οποίο έρχονται μπροστά μας, ακριβώς λόγω του μηχανισμού εξέλιξής τους. Είτε πρόκειται για την κλιματική κρίση, είτε πρόκειται για την κρίση χρέους και το πώς συσσωρεύεις χρέος μέσα στο χρόνο και οι επιπτώσεις του έρχονται να σε συναντήσουν μετά, είτε πρόκειται για το δημογραφικό, τα προβλήματα αυτά, οι προκλήσεις αυτές εκτυλίσσονται, αλλά οι επιπτώσεις τους βιώνονται στο πεδίο.
Και αρκεί κανείς να δει, αρκεί κανείς να μελετήσει τα στοιχεία από μελέτες δημογραφικών προβλέψεων, για να διαπιστώσει ότι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε ήδη αυτή την πρόκληση. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά ο πληθυσμός μειώθηκε. Στην Ευρώπη εγώ θα έλεγα ευρύτερα αντιμετωπίζουμε αυτή την πρόκληση.
Το είπε ο πρωθυπουργός πριν, αναφέρθηκαν και οι προλαλήσαντες, σε καμία χώρα της Ευρώπης δεν έχουμε αναπλήρωση του πληθυσμού, δεν έχουμε το replacement rate, δεν είμαστε στα 2-2,1 παιδιά ανά ζευγάρι, είμαστε σε όλες τις χώρες κάτω από αυτόν τον αριθμό. Με τα καλύτερα δημογραφικά, ενδεχομένως, να τα έχουν χώρες όπως η Γαλλία, ενδεχομένως κάποιες χρονιές η Ρουμανία και η Βουλγαρία, σίγουρα όχι εμείς. Αλλά όλες, εν πάση περιπτώσει, κάτω από το 2.
Αυτό από μόνο του αντανακλά ότι ευρύτερα για την Ευρώπη θα μπορούσε κανείς να πει ότι δεν είναι απλώς και μόνο μία γηραιά Ήπειρος, είναι μία γηράσκουσα Ήπειρος. Και είναι μια πρόκληση ευρύτερα αυτό, όχι μόνο επειδή αυτή καθαυτή η μείωση του πληθυσμού από μόνη της είναι πρόβλημα όσο το ότι οι επιπτώσεις έρχονται και ακουμπούν το σύνολο των πτυχών της πολιτικής, είτε πρόκειται για την οικονομική πολιτική, είτε πρόκειται για την παιδεία είτε πρόκειται για τις προκλήσεις και τις πιέσεις στα συστήματα υγείας, είτε πρόκειται για το ασφαλιστικό.
Σε αυτές τις προκλήσεις και τις επιπτώσεις πρέπει τα κράτη να ανταποκριθούν. Και αυτό το οποίο επιδιώκουμε να κάνουμε εμείς είναι ακριβώς να δείξουμε αυτή τη διάσταση, αυτό το βαθμό ανταπόκρισης.
Θυμάμαι δημογραφικές μελέτες από την εποχή που ήμουν στη diaNEOsis οι οποίες κάνουν προβολή του πληθυσμού σε σενάρια τα οποία λένε ότι θα φτάσουμε τα 8,5 εκατομμύρια πληθυσμού το 2050. Αυτό από μόνο του αντανακλά ότι το πρόβλημα είναι μπροστά μας.
Και, ήδη, αν το συσχετίσει κανείς αυτό με οικονομικές μελέτες αν δει κανείς, για παράδειγμα, τον 20ο αιώνα, οι χώρες οι οποίες είχαν πολύ ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τον 20ο αιώνα ήταν εκείνες οι οποίες είχαν αύξηση στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Στην Ελλάδα έχουμε μείωση και στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό και στον συνολικό πληθυσμό. Οπότε αυτή είναι μια πάρα πολύ σημαντική πρόκληση.
Αναφέρθηκε πριν ο Πρωθυπουργός στο σύνολο των οικονομικών μας επιλογών, σε σχέση με το δημογραφικό, και νομίζω ότι παρατηρήσατε ότι για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης αναπτύχθηκε μια συμπαγής στρατηγική με μια ενιαία φιλοσοφία η οποία είχε το δημογραφικό στον πυρήνα της. Περιλάμβανε όλες τις πτυχές οι οποίες συζητήθηκαν πριν:
Μηδενισμός φόρου στα κατώτατα κλιμάκια για οικογένειες πολυτέκνων με τέσσερα παιδιά και πάνω. Εγώ να πω ότι στα υπόλοιπα κλιμάκια υπάρχει η φιλοσοφία ότι ο συντελεστής πέφτει δύο μονάδες ανά παιδί. Άρα, υπάρχει μια διάσταση αναλογικότητας για τις οικογένειες με πέντε παιδιά, με έξι παιδιά, με επτά παιδιά. Ταυτοχρόνως, επειδή δημογραφικό δεν είναι μόνο αμιγώς η διάσταση των γεννήσεων, είναι κυρίαρχα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ένα σύνολο πραγμάτων, ένα σύνολο παραμέτρων.
Είδατε ότι ανακοινώσαμε την εξάλειψη του ΕΝΦΙΑ σε βάθος διετίας σε οικισμούς κάτω των 1.500 κατοίκων, γιατί η διάσταση της περιφέρειας είναι επίσης κυρίαρχη στη δημογραφική εξίσωση.
Είδατε ότι αντιστοίχως μηδενίζουμε το φόρο στα νέα παιδιά που μπαίνουν στην αγορά εργασίας στο κατώτερο κλιμάκιο και τον μειώνουμε για νέους και νέες κάτω των 30 ετών. Όλο αυτό είχε και έχει μια πάρα πολύ συμπαγή λογική. Ο κόσμος ακόμη, το διαπιστώνουμε αυτό στην πράξη, δεν το έχει δει να εφαρμόζεται άρα έχει αντιληφθεί το μέτρο, αλλά θα βιώσει το μέτρο από τον Ιανουάριο.
Ήδη αυτή την εβδομάδα εφαρμόζουμε τα μέτρα που ανακοινώσαμε ως οικονομικό επιτελείο, ως κυβέρνηση, την Τρίτη του Πάσχα: Την υποστήριξη με 250 ευρώ στους συνταξιούχους, την επιστροφή ενός ενοικίου στο 80% των ενοικιαστών, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ που συνιστούν, ουσιαστικά, μια φορολογική μεταρρύθμιση για το δημογραφικό και τη μεσαία τάξη θα έρθουν να εφαρμοστούν από τις αρχές Ιανουαρίου.
Και θα τις δουν οι πολίτες που είναι μισθωτοί ως αυξήσεις στο μισθό τους και στους λογαριασμούς τους. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα τις δουν λίγο αργότερα, στην εκκαθάριση.
Είναι η μεγαλύτερη μείωση φόρων που έχει γίνει στη Μεταπολίτευση και έχει μια πάρα πολύ συμπαγή λογική σε σχέση με την πρόκληση που έχουμε μπροστά μας.
Τώρα, απαντώ μόνος μου σε κάτι το οποίο νομίζω είναι προφανές για όλες και για όλους. Λύνει αυτή η φορολογική μεταρρύθμιση το δημογραφικό πρόβλημα; Σε καμία περίπτωση. Κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί κάτι τέτοιο. Αλλά νομίζω ότι θα ήταν απολύτως παράδοξο να μην έχεις ένα φορολογικό σύστημα το οποίο να αναγνωρίζει αυτό το πρόβλημα, να αναγνωρίζει αυτή την πρόκληση, ειδικά όταν τη βιώνεις στο πεδίο. Έπρεπε, δηλαδή – αυτή ήταν η απόφαση του Πρωθυπουργού, αυτή ήταν η εισήγηση του Οικονομικού Επιτελείου – να γίνει μια φορολογική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα η οποία να αναγνωρίζει αυτή την υπαρξιακή πρόκληση που έχουμε μπροστά μας.
Αυτό, λοιπόν, ξεκινάει να εφαρμόζεται – το παρουσιάζουμε αυτή τη στιγμή – συνολικότερα το σύνολο των μέτρων, τη συνολική λογική αυτής της φορολογικής μεταρρύθμισης και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Και διαπιστώνουμε ότι παίρνει πολύ θετικά σχόλια ακριβώς επειδή λίγο πολύ το ίδιο πρόβλημα το βιώνουν όλοι σε διαφορετικές κλίμακες. Άρα, είναι κάτι το οποίο θα το δούμε ήδη να έχει εφαρμοστεί σε κάποιες χώρες, ήδη να υπάρχει προνομιακή φορολογική μεταχείριση της οικογένειας, π.χ., στη Γαλλία, αλλά σε άλλες αυτό να μην έχει γίνει ακόμα.
Θεωρούμε ότι είναι ένα μέτρο το οποίο θα πιάσει και θεωρούμε ότι αυτή η λογική που θα ξεκινήσουμε να τη μεταβολίζουμε από τον Ιανουάριο, είναι μια λογική στην οποία θα συνεχίσουμε. Ακριβώς επειδή το μέγεθος του προβλήματος, η κλίμακα της πρόκλησης, είναι πάρα πολύ μεγάλη. Έχοντας πει αυτό, φυσικά δεν αρκεί ένα μέτρο, δεν αρκεί μία φορολογική μεταρρύθμιση. Χρειάζεται να γίνουν πολλά. Είναι σπουδαίο ότι δημιουργήθηκε ένα Υπουργείο το οποίο έχει αυτή τη στόχευση. Είναι σπουδαίο ότι υπάρχει μια συνολικότερη πολιτική.
Ο Πρόεδρος της Βουλής πριν ανέφερε ότι πρέπει να αναζητηθούν συναινέσεις, να υπάρξει ειδική επιτροπή της Βουλής, να την ενεργοποιήσει πάλι. Έχουμε ήδη εφαρμόσει πολλά από αυτά τα μέτρα. Τα μέτρα για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην Παιδεία. Ακόμη όταν φτιάχνει κανείς τα κτίρια των σχολείων, όλο το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της χώρας, όλα αυτά είναι κομμάτια του παζλ στα οποία πρέπει να έρθεις και να επενδύσεις ως πολιτεία. Είτε πρόκειται για θέματα που αφορούν στη στέγη, με προγράμματα όπως το «Σπίτι μου 1», το «Σπίτι μου 2», είτε πρόκειται για μέτρα όπως οι «Νταντάδες της Γειτονιάς», είτε πρόκειται για τη συνολικότερη στήριξη και λογική της οικογένειας με καλύτερους θεσμούς οι οποίοι έρχονται να ευθυγραμμίσουν την Ελλάδα με το συνολικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο ισορροπίας, εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Όπως αυτά τα μέτρα τα οποία έχουμε ήδη ενσωματώσει στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο εδώ και χρόνια.
Γίνονται, δηλαδή, πολλά πράγματα ταυτόχρονα προς αυτήν την κατεύθυνση για να δούμε μία βελτίωση. Από εκεί και πέρα, όμως, υπάρχει η εμπειρική παρατήρηση, ότι τι παρατηρεί κανείς; Παρατηρεί χώρες οι οποίες έχουν οικονομικό προφίλ και οικονομικές προκλήσεις, όπως αυτές που είχε η Ελλάδα μεταπολεμικά, να έχουν μεγάλο δίκτυο γονιμότητας. Και βλέπουμε χώρες οι οποίες είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένες και με πολύ καλά οικονομικά, να έχουν πολύ χαμηλό δίκτυο γονιμότητας. Γιατί είναι και μια λογική κουλτούρας, τρόπου ζωής, αντίληψης για το πως ο θεσμός της οικογένειας οφείλει να λειτουργήσει σε σχέση και με τις προσδοκίες που έχει κάθε οικογένεια για τον εαυτό της.
Αυτό το οποίο εμείς οφείλουμε να κάνουμε τι είναι ως πολιτεία και εμείς και τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη; Βασικά, να αφαιρέσουμε όλα τα εμπόδια που μπορούμε. Δηλαδή, να διευκολύνουμε τα νέα ζευγάρια να είναι σε θέση να λάβουν εύκολα την απόφαση να κάνουν ένα παιδί ακόμα. Γι’ αυτό και εστιάζουμε σε όλες αυτές τις παραμέτρους. Από το να κάνουμε το φορολογικό σύστημα πιο ευέλικτο και πιο φιλικό στις οικογένειες, από το να κάνουμε το σύστημα φορολογίας πιο φιλικό στα νέα παιδιά που θέλουν να μπουν στην αγορά εργασίας, μέχρι το να υπάρχουν δωρεάν βρεφονηπιακοί σταθμοί με πλήρη κάλυψη σε όλη την Ελλάδα – και εγώ θα σας έλεγα συνολικά σε όλη την Ευρώπη. Όλα αυτά είναι σε μια διαδρομή για να γίνουν και γίνονται καλύτερα κάθε χρόνο.
Από εκεί και πέρα, όμως, αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι πρέπει να κάνουμε και πολλά άλλα πράγματα για να βελτιώσουμε αυτήν την εξίσωση. Ανέφερα πριν ότι το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό. Σίγουρα χρειαζόμαστε να δημιουργήσουμε θετική ώθηση στην οικονομία, ακριβώς επειδή – αν δει κανείς τι έχουμε μπροστά μας – έχουμε δύο προκλήσεις οικονομικές. Η μία και γράφεται πολύ συχνά για αυτήν είναι το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο θα είναι μια πρόκληση για όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα έχει ρυθμό ανάπτυξης 2,4% στην πρόβλεψη για τον Προϋπολογισμό του 2026. Η προστιθέμενη αξία της φορολογικής μεταρρύθμισης που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ είναι 0,6% σε αυτό το 2,4%.
Ένα άλλο κομμάτι έχει να κάνει με το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως ανέφερα. Οι επενδύσεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί. Τις πήραμε κάπου στο 11% στον όρο επενδύσεις προς ΑΕΠ το 2019. Ο προϋπολογισμός του ‘26 προβλέπει 17,7%, πάμε καλά. Παραμένουμε κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η μία λοιπόν πρόκληση θα είναι ο τίτλος «Μετά το Ταμείο Ανάκαμψης, τι;. Και η δεύτερη πρόκληση… έχει να κάνει με τη μείωση του πληθυσμού και με τη δημογραφική πρόκληση την οποία βλέπουμε μπροστά μας σε σχέση με την προβολή για το ρυθμό ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. Και εμείς και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και προσθέτω σε αυτό και μια τρίτη πρόκληση της διεθνούς αβεβαιότητας. Οι προκλήσεις εντείνονται. Αυτά τα λέω σε ένα πλαίσιο όπου, για παράδειγμα, στο Βερολίνο που βρισκόμουν χθες και προχθές, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως μια χώρα με έντονο το χαρακτηριστικό της επιτυχίας τόσο στην οικονομική όσο και στη μεταρρυθμιστική της πολιτική με ρυθμό ανάπτυξης πολύ παραπάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Άρα, υπάρχει αίσθηση ότι τα πηγαίνουμε καλά διεθνώς. Φυσικά μπορούμε να τα πάμε καλύτερα. Φυσικά να γνωρίζουμε πλήρως ότι υπάρχουν στοιχήματα που ακόμη δεν έχουν κερδηθεί και πρέπει να κερδηθούν και συμπολίτες μας που πρέπει να στηριχθούν παραπάνω. Ακριβώς, επειδή, οι προκλήσεις για τους ίδιους και για τις οικογένειές τους είναι μεγάλες. Αλλά από εκεί και πέρα κανείς δεν μπορεί να αφαιρέσει τον χαρακτηρισμό της επιτυχίας από τη διαδρομή των τελευταίων ετών, που βασικά είναι μια επιτυχία του ελληνικού λαού συνολικότερα, έπειτα από μια δεκαετία οικονομικών κρίσεων τις οποίες τώρα βλέπουμε άλλα ευρωπαϊκά κράτη να βιώνουν και να καλούνται να απαντήσουν σε αυτές. Γιατί, όπως είπε ο πρωθυπουργός, στη δική μας περίπτωση υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για να κάνουμε πρόσθετες πολιτικές. Σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αυτή τη στιγμή, υπάρχουν δυσκολίες για να περάσουν τους προϋπολογισμούς από τα κοινοβούλια. Ακριβώς, επειδή οι προϋπολογισμοί αυτοί έχουν έντονο το χαρακτήρα της λιτότητας. Κι εγώ θα σας πω σε πολύ πιο light εκδοχή, βιώνουν διλήμματα όπως αυτά που εμείς σε πολύ σκληρές εκδοχές βιώσαμε τη δύσκολη δεκαετία της κρίσης.
Όμως, παρ’ όλα αυτά, οι προκλήσεις είναι μπροστά μας και ο μόνος τρόπος για να απαντήσουμε σε αυτές, είναι μια πάρα πολύ συγκεκριμένη ιδέα για το ποια είναι η Ελλάδα που θέλουμε, για το πώς πρέπει το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης της χώρας μας να συνεχίσει να μετασχηματίζεται για να μπορέσει να αντισταθμίσει τους αρνητικούς ανέμους στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και τις εσωτερικές προκλήσεις. Ένα κομμάτι έχει να κάνει με μια ευρύτερη ευρωπαϊκή στρατηγική αφαίρεσης εμποδίων ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό που “κωδικά” στην Ευρώπη λένε η Έκθεση Ντράγκι.
Βασικά, όμως, η θεμελιώδης πρόκληση είναι η πρόκληση της παραγωγικότητας. Όπως δημιουργούμε επιτροπές, θεσμούς, στρατηγικές για το κομμάτι το οποίο αφορά το δημογραφικό ζήτημα της χώρας μας, τη δημογραφική πρόκληση της χώρας μας. Αντιστοίχως όσο αυξάνουμε τις εξαγωγές μας ως οικονομία, όσο αυξάνουμε τις επενδύσεις μας ως οικονομία, όσο παράγουμε πλεονάσματα, όσο αποκλιμακώνουμε το χρέος μας και όσο, ναι, η ανεργία βρίσκεται στο πιο χαμηλό της σημείο από το 2008.
Ταυτοχρόνως πρέπει να καταλάβουμε ότι η παραγωγικότητα είναι στον πυρήνα της δημογραφικής εξίσωσης και εκεί είναι μονόδρομος να υλοποιήσουμε στρατηγικές οι οποίες την αυξάνουν. Τόσο σε ό,τι αφορά το σύνολο της οικονομίας όσο σε ό,τι αφορά και κάθε επιχείρηση στοχευμένα. Αυτή είναι και για εμένα και για εμάς η θεμελιώδης προστιθέμενη αξία που μπορούμε να έχουμε σαν οικονομικό επιτελείο τα επόμενα χρόνια. Και αυτό είναι το άλλο μεγάλο παράλληλο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε μαζί με τις αμιγώς δημογραφικές προκλήσεις και με δεδομένο ότι πράγματι το πρόβλημα είναι μπροστά μας.
Νομίζω ότι από το σύνολο των στρατηγικών, των πολιτικών, των επιλογών που έχετε δει ότι γίνονται από αυτή την κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια, πρώτον ξέρουμε να θέτουμε τα σωστά ερωτήματα. Δεύτερον, ξέρουμε να βελτιώνουμε τους εαυτούς μας διαρκώς εκεί που χρειάζεται και απαιτείται. Και τρίτον, ξέρουμε πάρα πολύ καλά το τι πρέπει να κάνουμε για να συνεχίσουμε να συγκλίνουμε με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Γιατί στο τέλος της ημέρας το 2019 σε επίπεδο εισοδήματος σε όρους PPP (Purchasing Power Parity), όπως λέμε, ήμασταν στο 62% του ευρωπαϊκού μέσου όρου του εισοδήματος και σήμερα είμαστε στο 70%.
Έχουμε βελτιώσει τους εαυτούς μας, αλλά ακόμη δεν είμαστε εκεί που θέλουμε και μπορούμε και σας διαβεβαιώ ότι μπορούμε.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ».
Πηγή: newsit.gr | Συντάκτης: Βασιλική Λαμπράκη
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη του energy942.gr (φωτογραφίες από διαδίκτυο).
