Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι επιστήμονες για την λειψυδρία στην Ευρώπη καθώς όπως τονίζουν συρρικνώνονται δραματικά τα υδάτινα αποθέματα της Γηραιάς Ηπείρου, ιδίως στο νότιο και στο κεντρικό τμήμα της Γηραιάς Ηπείρου.
Τεράστιες εκτάσεις των υδάτινων αποθεμάτων της Ευρώπης στερεύουν, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική ανάλυση για τη λειψυδρία, που βασίζεται σε δύο δεκαετίες δορυφορικών δεδομένων, με τη συρρίκνωση των αποθεμάτων γλυκού νερού να παρατηρείται σε ολόκληρη τη νότια και κεντρική Ευρώπη, από την Ισπανία και την Ιταλία έως την Πολωνία και τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Guardian», Επιστήμονες από το University College London (UCL), σε συνεργασία με το Watershed Investigations και τον Guardian, ανέλυσαν δεδομένα δορυφόρων από το 2002 έως το 2024, τα οποία παρακολουθούν αλλαγές στο βαρυτικό πεδίο της Γης.
Επειδή το νερό έχει μεγάλο βάρος, οι μεταβολές στα υπόγεια νερά, τα ποτάμια, τις λίμνες, την υγρασία του εδάφους και τους παγετώνες εμφανίζονται στο σήμα, επιτρέποντας στους δορυφόρους να “ζυγίζουν” ουσιαστικά την ποσότητα του αποθηκευμένου νερού.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια έντονη ανισορροπία: ο βορράς και ο βορειοδυτικός τομέας της Ευρώπης – ιδίως η Σκανδιναβία, τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου και της Πορτογαλίας – γίνονται όλο και πιο υγρά, ενώ μεγάλες εκτάσεις του νότου και νοτιοανατολικού τμήματος, συμπεριλαμβανομένων περιοχών του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Γερμανίας, της Ρουμανίας και της Ουκρανίας, ξηραίνονται.
Η κατάρρευση του κλίματος αποτυπώνεται στα δεδομένα, λένε οι επιστήμονες. «Όταν συγκρίνουμε τα συνολικά δεδομένα για τα χερσαία αποθέματα νερού με τα κλιματικά σύνολα δεδομένων, οι τάσεις γενικά συσχετίζονται», δήλωσε ο Mohammad Shamsudduha, καθηγητής κρίσης νερού και μείωσης κινδύνου στο UCL.
Αυτό θα έπρεπε να είναι ένα «καμπανάκι» για τους πολιτικούς που εξακολουθούν να είναι σκεπτικοί σχετικά με τη μείωση των εκπομπών, είπε ο Shamsudduha. «Δεν μιλάμε πλέον για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C· πιθανότατα οδεύουμε προς τους 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και ήδη βλέπουμε τις συνέπειες.»
Η συνολική ποσότητα νερού που αντλήθηκε από επιφανειακά και υπόγεια ύδατα σε όλη την ΕΕ μεταξύ 2000 και 2022 μειώθηκε, σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, αλλά οι αντλήσεις υπόγειων υδάτων αυξήθηκαν κατά 6%, αποδιδόμενες στην παροχή δημόσιου νερού (18%) και στη γεωργία (17%).
Είναι ένας κρίσιμος πόρος: στα κράτη μέλη, τα υπόγεια ύδατα αντιστοιχούσαν στο 62% της συνολικής δημόσιας υδροδότησης και στο 33% των γεωργικών αναγκών σε νερό το 2022.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι η στρατηγική ανθεκτικότητας στο νερό «στοχεύει να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προσαρμόσουν τη διαχείριση των υδατικών πόρων τους στην κλιματική αλλαγή και να αντιμετωπίσουν ανθρωπογενείς πιέσεις».
Η στρατηγική στοχεύει στη δημιουργία μιας «έξυπνης ως προς το νερό οικονομίας» και συνοδεύεται από σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την αποδοτικότητα του νερού, η οποία ζητά βελτίωση της αποδοτικότητας «κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030». Με τα επίπεδα διαρροών να κυμαίνονται από 8% έως 57% σε όλη την Ένωση, η Επιτροπή αναφέρει ότι η μείωση των απωλειών στους αγωγούς και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών θα είναι καθοριστικοί παράγοντες.
Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης Αττική, Λέρος και Πάτμος
Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κηρύχθηκαν και επίσημα Αττική, Λέρος και Πάτμος καθώς η λειψυδρία απειλεί τα αποθέματα νερού και όπως τονίζεται αυτή η κίνηση «αποτελεί την ύστατη ευκαιρία της Πολιτείας να ολοκληρώσει με ταχύτητα και αποφασιστικότητα έργα αντιμετώπισης» πριν να είναι αργά.
Όπως έγινε γνωστό ολοκληρώθηκε το απόγευμα της Παρασκευής (28.11.2025) η διαδικασία κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας σε Αττική, Λέρο και Πάτμο, με τις υπογραφές των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου.
«Κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας» σημαίνει ότι, λόγω της σημαντικής μείωσης των αποθεμάτων νερού στους ταμιευτήρες της Αττικής, το ΥΠΕΝ – με τη γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), κατόπιν αιτήματος της ΕΥΔΑΠ – αναγνωρίζει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για διαχείριση των υδατικών πόρων.
Η κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας είναι μια διαδικασία που στηρίζεται σε υδρολογικά δεδομένα και επιστημονικά κριτήρια, ενώ στην πράξη δίνει προτεραιότητα στην υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής (ταμιευτήρες, δίκτυα, ενίσχυση αποθεμάτων).
Έτσι ώστε να θωρακιστεί η επάρκεια νερού μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση της ύδρευσης και της άρδευσης.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αποτελεί την ύστατη ευκαιρία της Πολιτείας να ολοκληρώσει με ταχύτητα και αποφασιστικότητα έργα αντιμετώπισης λειψυδρίας και να θωρακίσει την Αττική πριν να είναι πολύ αργά.
1. Γιατί φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;
Η κύρια αιτία είναι η δραματική μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική. Για παράδειγμα, το επίπεδο της στάθμης του νερού στον ταμιευτήρα του Ευήνου βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ακόμα χαμηλότερα από αυτά του 2008, ενώ το γεγονός ότι η ξηρασία φαίνεται να είναι πιο έντονη στην, κρίσιμη από πλευράς υδροφορίας, λεκάνη του Ευήνου, και σε κάθε περίπτωση έχει αξιοσημείωτα μεγάλη διάρκεια, δικαιολογεί πλήρως την αυξημένη ανησυχία από πλευράς ΕΥΔΑΠ ΑΕ.
Η παραπάνω πτώση οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων. Η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τους ρυθμούς μείωσης αποθεμάτων νερού. Μέχρι το 2021 τα αποθέματα στους ταμιευτήρες ήταν σταθερά, στο 1,1 δις κυβικά μέτρα. Δεν μειώνονταν. Από το 2022, άρχισε η μείωση των αποθεμάτων που αγγίζει τα περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα ανά έτος. Επιπλέον, σημειώνεται μείωση των βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, αύξηση της ετήσιας εξάτμισης κατά περίπου 15% και αύξηση της κατανάλωσης κατά περίπου 6%. Όλα αυτά τα στοιχεία, συντείνουν στο ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει, μετά την Κύπρο, το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη. Ως υδατικό στρες, εννοούμε το ποσοστό του διαθέσιμου νερού μιας περιοχής που απαιτείται για να καλυφθεί η ζήτηση – στη χώρα μας αυτό φτάνει το 70%. Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεύοντας πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας σε κατανάλωση πόσιμου νερού, βρίσκονται στο επίκεντρο.
Όλα αυτά οδήγησαν σε μια σειρά από επιστημονικές μελέτες ότι διανύουμε μια περίοδο έμμονης ξηρασίας, συγκρίσιμης μόνο με την ξηρασία της περιόδου 1988-1994, αν και όχι εξίσου ακραίας.
2. Τι σημαίνει «κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας»;
Σημαίνει ότι, λόγω της σημαντικής μείωσης των αποθεμάτων νερού στους ταμιευτήρες της Αττικής, το ΥΠΕΝ – με τη γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), κατόπιν αιτήματος της ΕΥΔΑΠ – αναγνωρίζει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για διαχείριση των υδατικών πόρων.
Η κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας είναι μια διαδικασία που στηρίζεται σε υδρολογικά δεδομένα και επιστημονικά κριτήρια, ενώ στην πράξη δίνει προτεραιότητα στην υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής (ταμιευτήρες, δίκτυα, ενίσχυση αποθεμάτων), έτσι ώστε να θωρακιστεί η επάρκεια νερού μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση της ύδρευσης και της άρδευσης.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αποτελεί την ύστατη ευκαιρία της Πολιτείας να ολοκληρώσει με ταχύτητα και αποφασιστικότητα έργα αντιμετώπισης λειψυδρίας και να θωρακίσει την Αττική πριν να είναι πολύ αργά.
3. Πόσο επηρεάζει τον πολίτη;
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν συνοδεύεται από μέτρα περιορισμού που αφορούν τους πολίτες. Ο συναγερμός σηματοδοτεί τις ενέργειες της Πολιτείας, προκειμένου να θέσει σε ακόμα πιο υψηλή προτεραιότητα την άμεση έναρξη των απαραίτητων έργων. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η εξέλιξη αυτή κάνει ακόμα πιο ξεκάθαρη την ευθύνη που έχουμε όλοι ως πολίτες σχετικά με την προστασία του πολύτιμού αυτού πόρου. Ο κόκκινος συναγερμός δεν σημαίνει περικοπές ή περιορισμούς. Σημαίνει υπεύθυνη στάση από όλους.
Μπορεί να έχει έρθει η ώρα των αποφάσεων για τα μεγάλα έργα που πρέπει να υλοποιηθούν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να βελτιωθεί σημαντικά το ποσοστό ευαισθητοποίησης και χρήσης του νερού. Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν ληφθεί έκτακτα μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης, η συνειδητή και υπεύθυνη αξιοποίηση των υδάτινών μας πόρων είναι σημαντική — ειδικά όταν γνωρίζουμε ότι τα αποθέματα είναι περιορισμένα. Ήδη η ΕΥΔΑΠ έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της αναλυτικές πληροφορίες για την εξοικονόμηση νερού στο σπίτι.
4. Γιατί τώρα και όχι νωρίτερα;
Διότι τώρα οριστικοποιήθηκαν τα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία στοιχειοθετούν την ανάγκη για άμεσα μέτρα. Το αίτημα της ΕΥΔΑΠ προς την αρμόδια Αρχή, στηρίχθηκε σε επιστημονικές μελέτες και διαρκή παρακολούθηση των υδρολογικών δεδομένων. Ο συνδυασμός όλων αυτών μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι φτάνουμε σε ένα κρίσιμο σημείο.
Η σημερινή εξέλιξη δεν αποτελεί «κεραυνό εν αιθρία». Παρακολουθούμε όλα τα τελευταία χρόνια τις πολυεπίπεδες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στο ζήτημα της λειψυδρίας εξ ου και έχουν εξεταστεί πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις πριν καταλήξουμε στα έργα και τις παρεμβάσεις που έχουν ήδη παρουσιαστεί.
Έχει γίνει επί μακρόν μελέτη βέλτιστων διεθνών πρακτικών και έχουν αναλυθεί διαφορετικά μοντέλα που έχουν χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικές χώρες πριν δημιουργηθεί αυτό το στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας που έχει παρουσιαστεί.
Επιπλέον, απαιτήθηκαν ερευνητικές γεωτρήσεις και διεξοδικές μελέτες, προκειμένου να αποκρυσταλλωθούν τα έργα που θα πετύχουν την μεσομακροπρόθεσμη υδροδότηση της Αττικής για τα επόμενα 25 χρόνια.
Κατά συνέπεια κρίνεται ότι ο κίνδυνος λειψυδρίας σε χρονικό ορίζοντα έτους αλλά και για τα επόμενα 2-5 χρόνια είναι ορατός και δικαιολογεί αυξημένη ανησυχία, επαγρύπνηση και επίσπευση δράσεων θωράκισης του υδροσυστήματος – αλλά όχι πανικό.
5. Τι σημαίνει πρακτικά η επιτάχυνση των διαδικασιών;
Η ενεργοποίηση του αρ. 55 του νόμου 5215/25 σημαίνει ότι η διαδικασία των ωριμάνσεων γι’ αυτά τα – απαιτούμενα- μεγάλα έργα γίνεται μέσα από τη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασία του Υπερταμείου. Μπαίνουν δηλαδή σε προτεραιότητα και σε διαδικασία επιτάχυνσης. Σε κάθε περίπτωση, τηρούνται απαρέγκλιτα όλες οι διαδικασίες διαφάνειας και προφανώς νομιμότητας, με την εγγύηση του PPF όπως εξάλλου συμβαίνει σε δεκάδες κρίσιμα για τη χώρα μας έργα.
6. Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Έχει ήδη υπάρξει μια μεγάλη μελέτη και σχεδιασμός από την ΕΥΔΑΠ, σε συνεργασία με την Πολιτεία και με την κατεύθυνση των αρμοδίων, για μια σειρά από απαραίτητα έργα και παρεμβάσεις, όπως το σχέδιο «Εύρυτος» που ανακοίνωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, για την εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Τα έργα αυτά έχουν παρουσιαστεί ήδη στη δημόσια συζήτηση. Πέρα από τη μελετητική τους ωρίμανση πλέον, προκειμένου να ξεκινήσει τάχιστα η υλοποίηση, αυτό που έχει επίσης σημασία είναι να υπάρξει η απαραίτητη ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων και η διαβούλευση, η κατανόηση των προκλήσεων και των επιλογών που υπάρχουν.
7. Μόνο η Ελλάδα έχει πρόβλημα λειψυδρίας;
Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό, αλλά έχει ένα ευρύτερο γεωγραφικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με στοιχεία της European Environment Agency (EEA), περίπου το 30 % του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης ζει σε περιοχές με μόνιμη υδατική πίεση, ενώ έως και το 70 % αντιμετωπίζει εποχική λειψυδρία κατά τους θερινούς μήνες. Η λειψυδρία στη Μεσόγειο δεν είναι απλώς μια περίοδος ανομβρίας – είναι μια δομική πρόκληση που απειλεί την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον.
Η Ισπανία αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση: τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και θερμότερων, πιο ξηρών χειμώνων που έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση των αποθεμάτων νερού. Τα υπόγεια ύδατα έχουν υποχωρήσει επικίνδυνα, με κίνδυνο εισροής θαλάσσιου νερού και υποβάθμισης των πόρων.
Γι’ αυτό η Ισπανία όπως και πολλές άλλες χώρες της περιοχής υλοποιούν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για το νερό, τις οποίες η Ελλάδα τις έχει μελετήσει και έχει αξιοποιήσει να συμπεράσματα που προκύπτουν.
Τέλος, το ίδιο φαινόμενο λειψυδρίας αντιμετωπίζει η Κύπρος και η Ιταλία, αλλά και η Νότια Γαλλία. Συνεπώς, η Δυτική και Νοτιοανατολική Ευρώπη καλούνται να βρουν άμεσα λύσεις για ένα κοινό πρόβλημα.
Πηγή: newsit.gr | Συντάκτης: Νίκος Καϊμακούδης
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη του energy942.gr (φωτογραφίες από διαδίκτυο).
